Nghị định 72/2023/NĐ-CP, ban hành ngày 26/9/2023 và có hiệu lực từ ngày 10/11/2023, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện các quy định mới về sử dụng xe ô tô công tại Việt Nam. Văn bản pháp lý này không chỉ thay thế Nghị định 04/2019/NĐ-CP trước đây mà còn mang đến nhiều điểm cải tiến đáng kể, đặc biệt là trong việc xác định tiêu chuẩn, định mức và phân loại đối tượng được phép sử dụng xe công. Mục tiêu cốt lõi của những điều chỉnh này là tăng cường tính minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm giải trình trong quản lý tài sản công, đồng thời tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực quốc gia một cách hợp lý và tiết kiệm.
Bối cảnh và sự cần thiết của quy định mới về xe ô tô công
Việc quản lý và sử dụng xe ô tô công luôn là một vấn đề được xã hội quan tâm sâu sắc. Trong những năm qua, Chính phủ đã không ngừng nỗ lực để xây dựng các khung pháp lý chặt chẽ nhằm chấn chỉnh tình trạng lãng phí, tiêu cực và đảm bảo việc sử dụng xe công phục vụ đúng mục đích, hiệu quả. Nghị định 04/2019/NĐ-CP đã đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập các tiêu chuẩn ban đầu, nhưng thực tiễn triển khai đã bộc lộ những hạn chế, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường ô tô biến động và yêu cầu ngày càng cao về quản lý tài chính công.
Sự ra đời của Nghị định 72/2023/NĐ-CP là phản ứng kịp thời trước những thách thức này. Nó không chỉ cập nhật các mức giá, tiêu chuẩn cho phù hợp với thực tế thị trường mà còn bổ sung các nguyên tắc rõ ràng hơn trong việc xác định giá mua xe, quy định cụ thể hơn về chức danh và định mức sử dụng. Điều này thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc siết chặt kỷ luật tài chính, nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công và xây dựng một nền hành chính minh bạch, liêm chính. Các quy định mới về sử dụng xe ô tô công nhằm mục đích tối ưu hóa nguồn lực, đảm bảo rằng mỗi chiếc xe công đều phục vụ lợi ích chung một cách chính đáng và tiết kiệm.
Nguyên tắc xác định giá mua xe ô tô công theo Nghị định 72/2023/NĐ-CP
Nghị định 72/2023/NĐ-CP đưa ra các quy định cụ thể và chi tiết hơn về nguyên tắc xác định giá mua xe ô tô công, nhằm đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quá trình mua sắm. Việc xác định giá chuẩn là nền tảng quan trọng để kiểm soát chi tiêu ngân sách và đảm bảo các cơ quan, đơn vị tuân thủ đúng định mức. Giá mua xe ô tô trong tiêu chuẩn, định mức được hiểu là giá đã bao gồm toàn bộ các loại thuế phải nộp theo quy định hiện hành của pháp luật. Đặc biệt, sau khi trừ đi các khoản chiết khấu hoặc giảm giá (nếu có), giá này vẫn phải được tính toán chính xác để phản ánh giá trị thực của tài sản.
Tuy nhiên, Nghị định cũng làm rõ những khoản chi phí không được tính vào giá mua xe để xác định tiêu chuẩn, định mức. Các chi phí này bao gồm lệ phí trước bạ, lệ phí đăng ký và cấp biển phương tiện giao thông, phí bảo hiểm, lệ phí cấp giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường, cùng với phí bảo trì đường bộ liên quan đến việc sử dụng xe. Những khoản này thường biến động và được quy định bởi các văn bản pháp luật riêng, do đó việc tách bạch chúng khỏi giá mua xe cơ sở giúp đảm bảo sự ổn định và dễ dàng hơn trong việc áp dụng các định mức. Đặc biệt, trường hợp xe ô tô được miễn các loại thuế như nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt, giá trị gia tăng, thì số thuế được miễn này vẫn phải được tính đầy đủ vào giá mua xe để xác định tiêu chuẩn, định mức, tránh trường hợp lạm dụng chính sách miễn giảm thuế để mua xe vượt định mức.
Điều chỉnh giá mua xe ô tô công theo biến động thị trường
Một trong những điểm đổi mới nổi bật trong các quy định mới về sử dụng xe ô tô công là cơ chế điều chỉnh giá mua xe theo biến động của thị trường. Điều này phản ánh sự linh hoạt của Chính phủ trong việc thích ứng với thực tế kinh tế, đảm bảo rằng các định mức không trở nên lỗi thời hoặc gây khó khăn cho các cơ quan, đơn vị. Cụ thể, nếu sau hơn 1 năm kể từ ngày 10/11/2023, giá xe ô tô trên thị trường có biến động tăng, các cơ quan có thẩm quyền như Bộ, cơ quan trung ương, Ban thường vụ Tỉnh ủy, Thành ủy, UBND cấp tỉnh, Hội đồng thành viên, Hội đồng quản trị tập đoàn kinh tế có quyền xem xét và quyết định giá mua xe ô tô cao hơn.
Tuy nhiên, mức tăng thêm này được giới hạn không vượt quá 15% so với mức giá quy định tại Nghị định 72/2023/NĐ-CP. Quy định này nhằm cân bằng giữa sự linh hoạt và kiểm soát chi tiêu, tránh tình trạng tăng giá quá mức mà không có căn cứ. Trong trường hợp biến động giá xe ô tô trên thị trường tăng hoặc giảm mạnh, trên 15% so với các mức giá đã được quy định, Bộ trưởng Bộ Tài chính sẽ là người trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định điều chỉnh giá mua xe ô tô đã quy định tại Nghị định 72/2023/NĐ-CP cho phù hợp. Điều này khẳng định vai trò điều hành của Chính phủ trong việc duy trì sự ổn định và hợp lý của các định mức sử dụng xe công, đảm bảo tính bền vững của chính sách.
Hình ảnh minh họa về các quy định mới về sử dụng xe ô tô công và tiêu chuẩn xe công
Xác định giá trị xe ô tô công đã qua sử dụng
Không chỉ tập trung vào xe mua mới, Nghị định 72/2023/NĐ-CP còn quy định rõ ràng về việc xác định giá xe ô tô làm căn cứ xác định tiêu chuẩn, định mức trong trường hợp giao, điều chuyển xe ô tô đã qua sử dụng. Đây là một điểm quan trọng nhằm tối ưu hóa việc sử dụng tài sản công hiện có và tránh lãng phí. Theo đó, giá trị của xe ô tô đã qua sử dụng sẽ được xác định dựa trên giá trị còn lại trên sổ kế toán của cơ quan, đơn vị. Đối với những trường hợp xe ô tô chưa được theo dõi giá trị trên sổ kế toán hoặc cần phải đánh giá lại khi xử lý theo quy định của pháp luật, giá trị này sẽ được đánh giá lại.
Điều quan trọng là giá trị còn lại hoặc giá trị đánh giá lại của xe không được vượt quá 15% mức giá mua xe tối đa quy định cụ thể tại Nghị định 72/2023/NĐ-CP. Quy định này nhằm đảm bảo rằng việc điều chuyển xe đã qua sử dụng vẫn tuân thủ các định mức chi tiêu hợp lý, tránh tình trạng sử dụng xe cũ nhưng có giá trị vượt quá giới hạn cho phép của xe mới. Tuy nhiên, Nghị định cũng dự liệu các trường hợp đặc biệt. Nếu cần thiết, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng (sau khi có ý kiến thống nhất của Thường trực Ban Bí thư đối với xe của cơ quan Đảng ở trung ương) hoặc Thủ tướng Chính phủ (theo đề nghị của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan trung ương, Chủ tịch UBND cấp tỉnh) có thể xem xét, quyết định giao, điều chuyển xe ô tô đã qua sử dụng có giá trị còn lại hoặc giá trị đánh giá lại cao hơn 15% mức giá mua xe tối đa quy định. Điều này thể hiện sự linh hoạt trong quản lý, cho phép xử lý những trường hợp đặc biệt mà vẫn đảm bảo được sự kiểm soát chặt chẽ.
Phân loại chức danh và định mức sử dụng xe ô tô công thường xuyên
Nghị định 72/2023/NĐ-CP đã có sự điều chỉnh đáng kể trong việc phân loại chức danh được sử dụng thường xuyên một xe ô tô công trong thời gian công tác và mức giá tương ứng. Điều này nhằm phân định rõ ràng hơn quyền lợi và trách nhiệm, đồng thời tăng cường tính hợp lý trong việc phân bổ tài sản công. So với Nghị định 04/2019/NĐ-CP chỉ quy định một mức giá tối đa 1.100 triệu đồng/xe cho các chức danh này, quy định mới về sử dụng xe ô tô công đã phân thành ba mức giá khác nhau, phản ánh rõ hơn sự khác biệt về chức vụ, vai trò và yêu cầu công tác.
Cụ thể, mức giá mua xe tối đa 1.600 triệu đồng/xe được áp dụng cho các chức danh có vị trí và tầm quan trọng cao nhất, bao gồm Ủy viên Trung ương Đảng chính thức, Trưởng ban, cơ quan Đảng ở Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, và Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội (Tổng thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, Chủ nhiệm các Ủy ban của Quốc hội; Trưởng ban Công tác đại biểu, Trưởng ban Dân nguyện thuộc Thường vụ Quốc hội). Đây là những vị trí chủ chốt trong hệ thống chính trị, đòi hỏi sự di chuyển thường xuyên và đảm bảo an toàn, tiện lợi cho công tác.
Tiếp theo là mức giá mua xe tối đa 1.550 triệu đồng/xe, áp dụng cho các chức danh quan trọng khác như Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước, Tổng Kiểm toán nhà nước, Trưởng tổ chức chính trị – xã hội trung ương được ngân sách nhà nước đảm bảo kinh phí hoạt động, Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy, Đảng ủy Khối trực thuộc Trung ương, Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội, Phó Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, và Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương. Các vị trí này có trách nhiệm quản lý rộng lớn, cần phương tiện di chuyển phù hợp để hoàn thành nhiệm vụ.
Cuối cùng là mức giá mua xe tối đa 1.500 triệu đồng/xe, dành cho các chức danh đứng đầu một số cơ quan chuyên trách như Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam. Những vị trí này đóng vai trò quan trọng trong việc điều hành các tổ chức lớn, đòi hỏi phương tiện di chuyển đáp ứng yêu cầu công việc. Sự phân loại chi tiết này cho thấy sự cân nhắc kỹ lưỡng về vai trò, cấp bậc và đặc thù công việc của từng chức danh, hướng đến việc sử dụng xe công hiệu quả và tiết kiệm hơn.
Định mức sử dụng xe ô tô công cho việc đưa đón và công tác
Bên cạnh việc sử dụng xe công thường xuyên trong thời gian công tác, Nghị định 72/2023/NĐ-CP còn quy định cụ thể về mức giá xe ô tô công dành cho các chức danh được sử dụng xe ô tô để đưa đón từ nơi ở đến cơ quan và ngược lại, cũng như đi công tác. Đây là một phân khúc quan trọng khác trong các quy định mới về sử dụng xe ô tô công, đảm bảo quyền lợi và điều kiện làm việc cho cán bộ cấp cao, đồng thời kiểm soát chi tiêu công. So với Nghị định 04/2019/NĐ-CP trước đây chỉ áp dụng một mức giá tối đa 920 triệu đồng/xe, Nghị định mới đã điều chỉnh thành hai định mức khác nhau, phản ánh sự tăng trưởng của thị trường ô tô và yêu cầu về chất lượng phương tiện.
Mức giá tối đa 1.400 triệu đồng/xe được áp dụng cho nhóm chức danh cụ thể, bao gồm Phó Trưởng ban, cơ quan Đảng ở Trung ương; Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; Phó Tổng Biên tập Báo Nhân Dân và các chức danh tương đương khác theo điểm a Khoản 1 Điều 7 của Nghị định. Đây là những vị trí cấp phó ở các cơ quan trung ương, thường xuyên có lịch trình làm việc dày đặc và cần phương tiện di chuyển ổn định để đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ. Việc nâng mức giá này giúp các cơ quan có thể lựa chọn những dòng xe phù hợp hơn về chất lượng và độ bền, đáp ứng tốt hơn nhu cầu công tác trong điều kiện hạ tầng giao thông hiện nay.
Đối với nhóm chức danh còn lại, Nghị định quy định mức giá tối đa 1.250 triệu đồng/xe. Nhóm này bao gồm các vị trí như Tổng Cục trưởng, Phó Trưởng Ban Công tác đại biểu, Phó Trưởng Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội; Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và các chức danh khác được quy định tại điểm b Khoản 1 Điều 7 của Nghị định. Đây là các vị trí lãnh đạo ở cấp tổng cục, viện nghiên cứu và các ban thuộc Quốc hội, những người cũng có nhu cầu di chuyển cao để thực hiện các chức năng quản lý, nghiên cứu và giám sát. Việc có hai định mức khác nhau cho thấy sự phân cấp hợp lý, đảm bảo rằng việc phân bổ xe công được thực hiện một cách có căn cứ, phù hợp với từng cấp bậc và khối lượng công việc, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.
Tác động và ý nghĩa của Nghị định 72/2023/NĐ-CP
Nghị định 72/2023/NĐ-CP với những quy định mới về sử dụng xe ô tô công mang ý nghĩa sâu sắc và tác động đa chiều đến công tác quản lý tài sản công. Trước hết, việc cập nhật và phân loại chi tiết các định mức giá xe theo từng chức danh là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý, giúp các cơ quan, đơn vị có cơ sở rõ ràng để lập kế hoạch mua sắm và quản lý xe. Điều này không chỉ giảm thiểu tình trạng lãng phí, tiêu cực mà còn nâng cao tính minh bạch, công bằng trong việc phân bổ và sử dụng nguồn lực công. Khi các quy định rõ ràng hơn, việc kiểm tra, giám sát cũng trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn, thúc đẩy kỷ luật tài chính trong toàn bộ hệ thống.
Thứ hai, cơ chế điều chỉnh giá mua xe theo biến động thị trường, dù có giới hạn, đã thể hiện sự linh hoạt và tính thực tiễn của chính sách. Điều này giúp tránh tình trạng các định mức trở nên lỗi thời quá nhanh do biến động kinh tế, đảm bảo rằng việc mua sắm xe công vẫn có thể thực hiện được mà không bị vướng mắc bởi các quy định cứng nhắc. Tuy nhiên, việc cần sự phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ cho những trường hợp biến động lớn cũng cho thấy sự thận trọng của Chính phủ trong việc kiểm soát chi tiêu.
Thứ ba, việc quy định rõ ràng về giá trị xe đã qua sử dụng khi giao, điều chuyển cũng góp phần tối ưu hóa nguồn lực hiện có. Thay vì phải mua sắm xe mới hoàn toàn trong mọi trường hợp, các cơ quan có thể tận dụng những chiếc xe còn giá trị, kéo dài vòng đời sử dụng của tài sản công và giảm gánh nặng ngân sách. Đây là một bước đi tích cực hướng tới quản lý tài sản theo hướng bền vững và hiệu quả hơn.
Cuối cùng, các quy định mới về sử dụng xe ô tô công góp phần củng cố lòng tin của công chúng vào công tác quản lý nhà nước. Bằng cách minh bạch hóa và siết chặt các quy định về xe công, Chính phủ thể hiện cam kết của mình trong việc chống lãng phí, tiêu cực và xây dựng một nền hành chính phục vụ nhân dân. Đây là một phần quan trọng của công cuộc cải cách hành chính và nâng cao hiệu quả điều hành đất nước.
Nghị định 72/2023/NĐ-CP đã tạo ra một khuôn khổ pháp lý chặt chẽ và linh hoạt hơn cho việc quản lý và sử dụng xe ô tô công, phản ánh nỗ lực của Chính phủ trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công và tăng cường tính minh bạch. Những quy định mới về sử dụng xe ô tô công này không chỉ cập nhật các tiêu chuẩn về giá mua xe và phân loại chức danh mà còn bao gồm cơ chế điều chỉnh linh hoạt theo thị trường, cũng như hướng dẫn cụ thể về việc điều chuyển xe đã qua sử dụng. Việc triển khai và tuân thủ nghiêm túc các quy định này sẽ đóng góp tích cực vào việc xây dựng một nền hành chính công hiệu quả, tiết kiệm và minh bạch, xứng đáng với niềm tin của toàn thể nhân dân, cùng với những thông tin chuyên sâu khác được cập nhật tại Sài Gòn Xe Hơi.
