Kể từ ngày 1/1/2025, những quy định mới liên quan đến bằng lái xe ô tô số tự động sẽ chính thức có hiệu lực, mang đến sự rõ ràng và cập nhật cho người điều khiển phương tiện tại Việt Nam. Điểm đáng chú ý nhất là việc Thông tư số 35/2024/TT-BGTVT của Bộ Giao thông vận tải đã bổ sung và làm rõ về quyền hạn của giấy phép lái xe hạng B số tự động, đặc biệt là đối với các loại xe ô tô điện đang ngày càng phổ biến. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến các tài xế mới mà còn có tác động đến những người đã sở hữu bằng lái B1 số tự động trước đây, định hình lại cách thức đào tạo và sát hạch trong tương lai.
Bối cảnh và sự cần thiết của quy định mới về bằng lái xe số tự động
Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ ô tô, đặc biệt là sự trỗi dậy của xe điện, đã đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc điều chỉnh các quy định pháp luật liên quan đến giấy phép lái xe. Trong nhiều năm qua, ô tô điện đã được sử dụng rộng rãi, nhưng khung pháp lý về việc cấp phép lái xe cho loại phương tiện này vẫn chưa được quy định rõ ràng. Mặc dù ô tô điện có cơ chế hoạt động tương tự như ô tô số tự động sử dụng động cơ đốt trong, việc thiếu một quy định cụ thể đã tạo ra một khoảng trống pháp lý nhất định.
Trước đây, Bộ Giao thông vận tải đã cho phép người có bằng lái hạng B1 số tự động và các hạng cao hơn như B2, C… đều có thể điều khiển ô tô điện. Tuy nhiên, đây chỉ là một sự chấp thuận dựa trên thực tiễn vận hành chứ không phải là một quy định rõ ràng trong văn bản pháp luật. Sự thiếu vắng này có thể gây ra những băn khoăn về mặt pháp lý cho cả người lái và cơ quan quản lý. Do đó, việc ban hành Thông tư số 35/2024/TT-BGTVT là một bước tiến quan trọng, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, đảm bảo tính thống nhất, minh bạch và an toàn giao thông. Thông tư này không chỉ xác nhận chính thức quyền điều khiển ô tô điện cho người có bằng lái xe ô tô số tự động mà còn đồng bộ hóa với Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ mới, sẽ có hiệu lực cùng thời điểm.
Thông tư 35/2024/TT-BGTVT: Điểm mới và tác động
Thông tư số 35/2024/TT-BGTVT, do Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải ban hành, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, đã mang đến nhiều điểm mới quan trọng trong công tác đào tạo, sát hạch, cấp và sử dụng giấy phép lái xe. Trọng tâm của thông tư này là việc làm rõ các quy định liên quan đến bằng lái xe ô tô số tự động, đặc biệt là sự tích hợp của ô tô điện vào phạm vi điều khiển của loại giấy phép này.
Theo ông Lương Duyên Thống, Trưởng phòng Quản lý vận tải phương tiện và người lái, Cục Đường bộ Việt Nam, do cách thức vận hành của ô tô điện không khác biệt so với ô tô số tự động truyền thống, thông tư mới đã bổ sung nội dung quan trọng: giấy phép lái xe hạng B số tự động (giấy phép không được lái ô tô số sàn) sẽ chính thức bao gồm cả ô tô điện. Điều này được thể hiện rõ ràng trên giấy phép lái xe, với dòng chữ “cấp cho người chỉ được điều khiển xe ô tô chuyển số tự động (bao gồm cả xe ô tô điện)”. Sự bổ sung này không chỉ giải quyết khoảng trống pháp lý mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc lựa chọn và sử dụng các loại phương tiện thân thiện với môi trường.
Thay đổi về chương trình đào tạo và sát hạch
Để phù hợp với quy định mới, Thông tư 35/2024/TT-BGTVT cũng đã điều chỉnh và bổ sung chương trình, thời gian đào tạo tối thiểu cho người học bằng lái xe ô tô số tự động, bao gồm cả ô tô điện. Đây là một yếu tố then chốt nhằm đảm bảo rằng các tài xế được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết để vận hành an toàn các loại xe số tự động, bao gồm cả xe điện.
Theo quy định mới, tổng thời gian học để thi bằng lái xe hạng B số tự động là 203 giờ. Con số này thấp hơn so với 235 giờ cho hạng B số sàn, phản ánh sự khác biệt trong độ phức tạp của việc điều khiển hai loại xe này. Cụ thể, trong 203 giờ học, học viên sẽ dành 136 giờ cho phần lý thuyết và 67 giờ cho phần thực hành. Đặc biệt, tổng quãng đường thực hành tối thiểu được quy định là 1.000km. Việc đặt ra một tiêu chuẩn cụ thể về quãng đường thực hành nhằm mục đích giúp học viên có đủ thời gian và kinh nghiệm để làm quen với các tình huống giao thông thực tế, nâng cao kỹ năng lái xe an toàn trước khi tham gia sát hạch và lưu thông trên đường. Chương trình đào tạo được cập nhật này đảm bảo rằng người lái xe không chỉ hiểu về luật giao thông mà còn thành thạo trong việc xử lý các tình huống khi điều khiển ô tô số tự động và ô tô điện.
Bằng lái xe số tự động ghi rõ được lái xe điện từ 2025
Chuyển đổi hạng bằng lái: B1 sang B số tự động
Một trong những thay đổi đáng chú ý khác mà Thông tư 35/2024/TT-BGTVT và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ mang lại là sự thay đổi về hạng bằng lái. Hiện nay, người lái xe số tự động thường được cấp bằng B1. Tuy nhiên, theo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (có hiệu lực từ 1/1/2025), bằng lái hạng B1 sẽ được cấp cho người lái xe mô tô ba bánh và các loại xe quy định cho bằng lái hạng A1. Điều này có nghĩa là hạng B1 sẽ không còn được sử dụng để điều khiển ô tô cá nhân.
Thay vào đó, bằng lái xe ô tô số tự động sẽ thuộc hạng B. Bằng lái hạng B mới này sẽ cấp cho người lái các loại ô tô chở người đến 8 chỗ (không kể chỗ của tài xế); xe tải và ô tô chuyên dùng có khối lượng toàn bộ theo thiết kế đến 3.500kg; và các loại xe ô tô quy định cho giấy phép lái xe hạng B kéo rơ moóc có khối lượng toàn bộ theo thiết kế đến 750kg. Sự thay đổi này nhằm mục đích đơn giản hóa các hạng giấy phép lái xe, đồng thời phù hợp hơn với phân loại quốc tế.
Đối với những người đã sở hữu bằng lái xe hạng B1 số tự động được cấp trước ngày Thông tư 35/2024/TT-BGTVT có hiệu lực, khi thực hiện việc đổi hoặc cấp lại sang bằng lái xe hạng B, trên giấy phép mới sẽ ghi rõ “cấp cho người chỉ được điều khiển xe ô tô chuyển số tự động (bao gồm cả xe ô tô điện)”. Điều này đảm bảo quyền lợi và sự thuận tiện cho những tài xế đã có kinh nghiệm và giấy phép trước đây, đồng thời tích hợp họ vào hệ thống phân loại mới một cách suôn sẻ. Quá trình chuyển đổi này thể hiện sự linh hoạt của cơ quan quản lý trong việc thích ứng với các thay đổi pháp lý mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến người dân.
Các mã điều kiện đặc biệt trên bằng lái hạng B số tự động
Từ ngày 1/1/2025, theo quy định của Thông tư 35/2024/TT-BGTVT, bằng lái xe ô tô số tự động hạng B sẽ có các mã in ở mặt sau để chỉ rõ những điều kiện cụ thể mà người lái phải đáp ứng khi điều khiển phương tiện. Các mã này không chỉ giúp cơ quan chức năng dễ dàng quản lý mà còn cung cấp thông tin rõ ràng cho người sở hữu bằng lái về phạm vi và giới hạn của họ. Việc minh bạch hóa các điều kiện này là một bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo an toàn giao thông, đặc biệt đối với những trường hợp có yêu cầu đặc biệt.
Các mã điều kiện cụ thể bao gồm:
- B.01: Chỉ điều khiển xe ô tô hạng B chuyển số tự động (bao gồm cả xe ô tô điện). Đây là mã phổ biến nhất, áp dụng cho phần lớn người lái xe số tự động không có hạn chế về thể chất. Nó xác nhận một cách rõ ràng phạm vi phương tiện mà tài xế có thể điều khiển, giải tỏa mọi băn khoăn về xe điện.
- B.02: Chỉ điều khiển xe ô tô hạng B số tự động, cấp cho người khuyết tật tay trái. Mã này dành cho những trường hợp người lái xe có hạn chế về chức năng tay trái, yêu cầu xe phải có các thiết bị hỗ trợ hoặc điều khiển phù hợp.
- B.03: Chỉ điều khiển xe ô tô hạng B số tự động, cấp cho người khuyết tật tay phải. Tương tự như B.02, mã này áp dụng cho người khuyết tật tay phải, đảm bảo rằng họ chỉ điều khiển những phương tiện đã được tùy chỉnh để phù hợp với tình trạng của mình.
- B.04: Chỉ điều khiển xe ô tô hạng B số tự động, cấp cho người khuyết tật chân phải. Mã này dành cho những tài xế có vấn đề về chân phải, đòi hỏi xe phải có hệ thống điều khiển được thiết kế lại để họ có thể vận hành an toàn.
- B.05: Chỉ điều khiển xe ô tô hạng B số tự động, cấp cho người khuyết tật nói chung. Mã này được sử dụng cho các trường hợp khuyết tật phức tạp hơn hoặc những hạn chế không thuộc các mã B.02, B.03, B.04, đảm bảo rằng mọi trường hợp đều được xem xét và cấp phép phù hợp.
Các mã điều kiện này không chỉ thể hiện sự quan tâm của pháp luật đến quyền được tham gia giao thông của người khuyết tật mà còn đặt ra các yêu cầu cụ thể để đảm bảo an toàn tối đa cho bản thân họ và những người tham gia giao thông khác. Việc áp dụng các mã này giúp cá nhân hóa giấy phép lái xe, phản ánh chính xác khả năng và điều kiện của từng người lái, từ đó góp phần xây dựng một môi trường giao thông công bằng và an toàn hơn.
Lợi ích và thách thức khi triển khai quy định mới
Việc triển khai các quy định mới về bằng lái xe ô tô số tự động mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho cả người dân và hệ thống quản lý giao thông, nhưng cũng đặt ra một số thách thức cần được giải quyết.
Về lợi ích, sự rõ ràng trong quy định về xe điện là điểm cộng lớn nhất. Người lái xe không còn phải băn khoăn về tính hợp pháp khi điều khiển ô tô điện bằng bằng lái hạng B số tự động, thúc đẩy sự chấp nhận và phát triển của loại phương tiện thân thiện môi trường này. Việc thống nhất hạng B cho ô tô số tự động cũng giúp đơn giản hóa hệ thống phân loại giấy phép lái xe, tiệm cận hơn với chuẩn quốc tế. Điều này tạo thuận lợi cho việc công nhận giấy phép lái xe của Việt Nam ở nước ngoài và ngược lại. Hơn nữa, chương trình đào tạo cụ thể với quãng đường thực hành tối thiểu 1.000km sẽ nâng cao chất lượng lái xe, giúp tài xế vững vàng hơn khi tham gia giao thông, đặc biệt trong bối cảnh hạ tầng giao thông ngày càng phức tạp. Các mã điều kiện đặc biệt cho người khuyết tật thể hiện tính nhân văn của pháp luật, đảm bảo quyền được lái xe của họ trong điều kiện an toàn tối đa.
Tuy nhiên, việc triển khai cũng đi kèm với thách thức. Đối với các trung tâm đào tạo lái xe, họ sẽ cần cập nhật chương trình giảng dạy, cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên để phù hợp với yêu cầu mới, đặc biệt là việc tích hợp ô tô điện vào quá trình thực hành. Chi phí đầu tư ban đầu cho việc này có thể là một gánh nặng. Đối với người dân, sự thay đổi từ B1 sang B có thể gây ra một số nhầm lẫn ban đầu, đòi hỏi các chiến dịch truyền thông rõ ràng và rộng rãi từ phía cơ quan chức năng. Ngoài ra, việc thi lại lý thuyết đối với bằng lái quá hạn dù chỉ một ngày theo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ mới (cũng có hiệu lực từ 1/1/2025) là một quy định chặt chẽ hơn, yêu cầu người lái xe phải chủ động theo dõi thời hạn bằng lái của mình. Điều này cần được nhấn mạnh để tránh những trường hợp đáng tiếc.
Nhìn chung, những thay đổi này là cần thiết và có tính chiến lược lâu dài, góp phần hiện đại hóa hệ thống quản lý giao thông và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành ô tô tại Việt Nam.
Hướng dẫn chi tiết cho người đã có bằng B1 số tự động
Với sự chuyển đổi từ bằng B1 số tự động sang hạng B cho người điều khiển ô tô số tự động, nhiều người đang sở hữu bằng B1 hiện hành có thể băn khoăn về quy trình và thời điểm chuyển đổi. Theo quy định mới, đặc biệt là Thông tư 35/2024/TT-BGTVT, những người có bằng lái xe hạng B1 số tự động được cấp trước ngày 1/1/2025 sẽ không cần phải thi lại ngay lập tức. Giấy phép lái xe của họ vẫn có giá trị sử dụng cho đến khi hết thời hạn.
Khi bằng lái xe hạng B1 số tự động hết hạn và cần được đổi hoặc cấp lại, các cơ quan chức năng sẽ cấp bằng lái xe hạng B mới. Trên bằng lái xe hạng B này, dòng chữ “cấp cho người chỉ được điều khiển xe ô tô chuyển số tự động (bao gồm cả xe ô tô điện)” sẽ được in rõ ràng. Điều này đảm bảo rằng quyền hạn lái xe của họ không bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi trong hệ thống phân loại bằng lái. Quá trình đổi/cấp lại sẽ tuân thủ các thủ tục hành chính hiện hành, thường bao gồm việc nộp hồ sơ tại Sở Giao thông vận tải địa phương hoặc các điểm tiếp nhận hồ sơ được ủy quyền. Người dân cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ cần thiết như đơn đề nghị cấp đổi/cấp lại giấy phép lái xe, bản sao căn cước công dân, ảnh chân dung và giấy khám sức khỏe theo quy định.
Để tránh những rắc rối không đáng có, khuyến nghị người dân nên chủ động theo dõi thời hạn sử dụng của bằng lái xe ô tô số tự động hiện có và thực hiện việc đổi, cấp lại kịp thời. Việc nắm rõ các quy định mới và chuẩn bị trước các thủ tục cần thiết sẽ giúp quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ, đảm bảo mọi người đều tuân thủ luật pháp và có đầy đủ giấy tờ hợp lệ khi tham gia giao thông. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn chi tiết để mọi người dân đều nắm rõ thông tin, tránh những hiểu lầm hay chậm trễ trong việc cập nhật giấy phép lái xe của mình.
Tương lai của ô tô điện và bằng lái xe tại Việt Nam
Quy định mới về bằng lái xe ô tô số tự động và sự tích hợp rõ ràng của ô tô điện vào phạm vi điều khiển của loại giấy phép này là một tín hiệu mạnh mẽ cho thấy Việt Nam đang chủ động thích ứng với xu hướng phát triển phương tiện giao thông toàn cầu. Ô tô điện không chỉ là phương tiện của tương lai mà đã trở thành một phần hiện hữu của đời sống giao thông hiện đại. Việc pháp luật công nhận và tạo điều kiện thuận lợi cho người lái ô tô điện là bước đi cần thiết để thúc đẩy ngành công nghiệp xe điện phát triển mạnh mẽ hơn tại Việt Nam.
Sự thay đổi này dự kiến sẽ có nhiều tác động tích cực. Thứ nhất, nó sẽ khuyến khích người tiêu dùng mạnh dạn hơn trong việc chuyển đổi sang sử dụng ô tô điện khi không còn vướng mắc pháp lý về bằng lái. Thứ hai, các nhà sản xuất và phân phối ô tô điện cũng sẽ có thêm động lực để đầu tư và mở rộng thị trường tại Việt Nam. Thứ ba, các trung tâm đào tạo lái xe sẽ có cơ hội để cập nhật và nâng cấp chương trình đào tạo, tích hợp công nghệ xe điện vào giáo trình, tạo ra thế hệ tài xế có kỹ năng và kiến thức chuyên sâu về loại phương tiện này.
Trong tương lai, có thể dự đoán rằng các quy định về bằng lái xe sẽ tiếp tục được rà soát và điều chỉnh để phù hợp với sự phát triển của công nghệ ô tô, đặc biệt là xe tự lái và các hình thức di chuyển thông minh khác. Việc xây dựng một khung pháp lý linh hoạt, luôn cập nhật là chìa khóa để đảm bảo an toàn giao thông, đồng thời không cản trở sự đổi mới và tiến bộ. Sài Gòn Xe Hơi tin rằng, những thay đổi hiện tại là nền tảng vững chắc cho một hệ thống giao thông hiện đại, an toàn và bền vững hơn tại Việt Nam. Sự rõ ràng trong các quy định về bằng lái xe ô tô số tự động và xe điện là bước khởi đầu quan trọng cho một kỷ nguyên mới của giao thông xanh.
Tổng kết các điểm chính về bằng lái xe ô tô số tự động
Từ ngày 1/1/2025, Việt Nam sẽ chứng kiến những thay đổi đáng kể trong các quy định liên quan đến bằng lái xe ô tô số tự động thông qua Thông tư số 35/2024/TT-BGTVT và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ mới. Điểm cốt lõi là việc làm rõ rằng bằng lái xe hạng B số tự động sẽ chính thức bao gồm cả ô tô điện, giải quyết khoảng trống pháp lý trước đây và thúc đẩy việc sử dụng phương tiện xanh. Chương trình đào tạo cũng được cập nhật với tổng thời gian 203 giờ, bao gồm 136 giờ lý thuyết và 67 giờ thực hành cùng 1.000km lái xe, nhằm nâng cao kỹ năng cho tài xế. Sự chuyển đổi từ hạng B1 sang hạng B đối với xe số tự động, cùng với các mã điều kiện cụ thể cho người khuyết tật trên bằng lái, minh bạch hóa các quy định và đảm bảo công bằng. Những người đã có bằng B1 số tự động sẽ được cấp đổi sang hạng B khi hết hạn, với nội dung ghi rõ quyền hạn lái xe điện. Các thay đổi này không chỉ hiện đại hóa hệ thống quản lý giấy phép lái xe mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành ô tô điện tại Việt Nam.
