Khi xe ô tô đột ngột lao xuống nước là một trong những tình huống khẩn cấp đáng sợ và nguy hiểm bậc nhất mà bất kỳ tài xế hay hành khách nào cũng có thể đối mặt. Sự hoảng loạn và thiếu kiến thức ứng phó là nguyên nhân chính dẫn đến những hậu quả đáng tiếc. Việc trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết để thoát hiểm an toàn khi xe ô tô rơi xuống nước có thể là yếu tố quyết định sự sống còn của bạn và những người thân yêu. Bài viết này của Sài Gòn Xe Hơi sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết, chuyên sâu về các bước cần thực hiện để tăng tối đa cơ hội sống sót trong tình huống nguy hiểm này.
Nguy cơ và Tầm quan trọng của sự chuẩn bị khi xe ô tô rơi xuống nước
Hằng năm, trên thế giới xảy ra không ít các vụ tai nạn xe ô tô lao xuống sông, hồ, ao hoặc kênh rạch, gây ra những cái chết thương tâm do chết đuối hoặc ngạt khí. Nhiều người vẫn thường nghĩ rằng những tai nạn như vậy rất hiếm khi xảy ra với mình, dẫn đến sự chủ quan không tìm hiểu kỹ năng thoát hiểm. Tuy nhiên, rủi ro là điều không thể lường trước. Việc thiếu chuẩn bị và hoảng loạn là hai yếu tố chí mạng nhất trong những tình huống này. Nắm vững các bước hành động cụ thể sẽ giúp bạn giữ được sự bình tĩnh cần thiết, biến những giây phút quý giá ban đầu thành cơ hội thoát thân.
Thực tế cho thấy, hầu hết các trường hợp tử vong không phải do va chạm mà là do không thể thoát ra khỏi xe khi xe đã chìm hoàn toàn. Áp suất nước khổng lồ và sự rối loạn định hướng dưới nước khiến việc mở cửa xe trở nên bất khả thi nếu không có kiến thức đúng đắn. Một chiếc xe hơi hiện đại có thể nổi trên mặt nước trong vài chục giây đến vài phút trước khi bắt đầu chìm hoàn toàn, tùy thuộc vào trọng lượng, cấu trúc xe và các yếu tố khác. Đây chính là “thời gian vàng” để hành động.
Các giai đoạn chìm của xe và thời điểm hành động
Hiểu rõ quy luật chìm của xe sẽ giúp bạn lựa chọn thời điểm hành động tối ưu nhất. Thông thường, khi một chiếc xe rơi xuống nước, nó sẽ trải qua ba giai đoạn chính:
- Giai đoạn nổi ban đầu: Ngay sau khi chạm mặt nước, xe sẽ nổi lên một thời gian ngắn. Phần đầu xe, nơi chứa động cơ nặng, thường sẽ chìm trước, trong khi đuôi xe vẫn còn nổi. Đây là khoảnh khắc cực kỳ quan trọng để thực hiện các hành động thoát hiểm ban đầu.
- Giai đoạn nước tràn vào xe: Nước sẽ bắt đầu tràn vào qua các khe cửa, cửa sổ (nếu bị vỡ hoặc mở), hoặc qua hệ thống thông gió. Khi nước tràn vào, áp suất bên trong xe sẽ dần tăng lên. Việc mở cửa xe trong giai đoạn này là cực kỳ khó khăn do chênh lệch áp suất lớn giữa bên trong và bên ngoài xe.
- Giai đoạn xe chìm hoàn toàn và áp suất cân bằng: Khi xe đã ngập hoàn toàn dưới nước, áp suất bên trong và bên ngoài xe sẽ cân bằng. Đây là thời điểm việc mở cửa xe trở nên khả thi trở lại, nhưng lúc này môi trường đã hoàn toàn dưới nước, gây khó khăn cho việc định hướng và hít thở.
Các chuyên gia an toàn khuyến cáo rằng, hành động thoát hiểm hiệu quả nhất cần được thực hiện trong hai giai đoạn đầu tiên. Sự chuẩn bị về dụng cụ và tâm lý là chìa khóa.
Bước 1: Giữ bình tĩnh và hành động ngay lập tức
Phản ứng đầu tiên khi xe ô tô rơi xuống nước thường là hoảng loạn. Tuy nhiên, việc giữ bình tĩnh là yếu tố sống còn. Hít thở sâu và tập trung vào các bước hành động tiếp theo. Bạn chỉ có vài giây hoặc một vài phút quý giá để hành động trước khi chiếc xe chìm hẳn.
Ngay sau khi xe tiếp xúc với mặt nước và trước khi nước tràn vào khoang lái, hãy ưu tiên các hành động sau:
- Tháo dây an toàn (nếu bạn đã quyết định thoát ngay lập tức): Trong trường hợp lý tưởng, khi xe vẫn nổi và chưa bị mất phương hướng, bạn có thể tháo dây an toàn để chuẩn bị thoát. Tuy nhiên, nếu xe đang chìm nhanh và có nguy cơ lộn nhào, hãy giữ dây an toàn như hướng dẫn ở Bước 3.
- Mở cửa sổ hoặc cửa xe: Đây là ưu tiên hàng đầu. Nước sẽ bắt đầu tràn vào xe ngay lập tức, và việc mở cửa hoặc cửa sổ trong vài giây đầu tiên khi xe vẫn nổi trên mặt nước là cơ hội tốt nhất của bạn. Nếu cửa sổ xe của bạn điều khiển bằng điện, hãy cố gắng hạ kính xuống ngay lập tức trước khi hệ thống điện bị ngắt do ngập nước. Khi nước đã tràn vào quá nửa cửa sổ, việc này sẽ trở nên khó khăn hơn.
Cần lưu ý rằng, nếu bạn cố gắng mở cửa xe khi nước đã tràn vào một phần đáng kể và áp suất bên trong và bên ngoài xe chưa cân bằng, áp lực nước có thể lên đến hàng tấn, khiến việc mở cửa gần như không thể. Hơn nữa, dòng nước mạnh có thể đẩy bạn trở lại vào trong xe hoặc gây thương tích.
Bước 2: Đập vỡ cửa kính nếu không thể mở
Nếu bạn không thể mở cửa sổ bằng tay (ví dụ: xe sử dụng cửa sổ điện và hệ thống điện đã bị ngắt do ngập nước), hoặc cửa sổ bị kẹt, hãy chuẩn bị đập vỡ cửa kính. Điều này nghe có vẻ phản trực giác vì làm như vậy sẽ khiến nước tràn vào xe nhanh hơn, nhưng thực tế, việc này giúp cân bằng áp suất giữa bên trong và bên ngoài xe sớm hơn, tăng cơ hội thoát ra.
Dụng cụ phá kính hiệu quả:
- Búa khẩn cấp (Emergency Hammer): Đây là dụng cụ chuyên dụng, thường có đầu nhọn bằng kim loại cứng và lưỡi dao cắt dây an toàn. Búa khẩn cấp được thiết kế để phá vỡ kính cường lực của ô tô một cách hiệu quả. Nhiều xe hơi hiện đại có trang bị sẵn loại búa này, thường được gắn ở vị trí dễ tiếp cận trong khoang lái hoặc cạnh ghế ngồi. Hãy kiểm tra vị trí của nó trên xe bạn.
- Vật dụng thay thế: Nếu không có búa khẩn cấp, bạn có thể sử dụng bất kỳ vật nặng, cứng và có đầu nhọn nào trong xe như:
- Kìm, tuốc-nơ-vít.
- Phần kim loại của tựa đầu ghế (nếu có thể tháo rời và sử dụng).
- Chìa khóa xe.
- Giày cao gót (với phần gót nhọn).
- Cục chêm bánh xe.
- Khuỷu tay hoặc chân (đá mạnh vào góc kính).
Kỹ thuật đập kính:
- Chọn đúng điểm: Kính ô tô thường yếu nhất ở các góc. Hãy nhắm vào một trong các góc của cửa sổ để đập. Cửa kính bên hông và phía sau thường là loại kính cường lực, dễ vỡ hơn kính chắn gió phía trước (là loại kính nhiều lớp).
- Tạo lực mạnh: Dùng toàn bộ sức lực của bạn để đập mạnh vào điểm đã chọn.
- Bảo vệ bản thân: Sau khi kính vỡ, sẽ có rất nhiều mảnh kính sắc nhọn. Hãy dùng tay hoặc khuỷu tay che mặt và đầu để tránh bị thương khi thoát ra.
Bước 3: Giữ dây an toàn và chờ cân bằng áp suất
Điều này nghe có vẻ trái ngược với bản năng, nhưng trong nhiều trường hợp, việc giữ dây an toàn sẽ giúp ích rất nhiều. Khi xe ô tô rơi xuống nước và bắt đầu chìm, dòng nước sẽ tràn vào xe với một lực rất lớn, có thể khiến bạn mất phương hướng hoặc bị xô đẩy khỏi vị trí thoát hiểm.
- Tránh mất phương hướng: Dưới nước, đặc biệt là khi xe lộn ngược hoặc quay tròn, rất dễ bị mất định hướng. Dây an toàn sẽ giữ bạn cố định tại chỗ ngồi, giúp bạn biết mình đang ở đâu so với cửa sổ hoặc cửa xe.
- Tạo điểm tựa: Khi nước đã tràn vào xe và bạn cần đẩy cửa hoặc thoát ra, việc vẫn cài dây an toàn sẽ cho bạn một điểm tựa vững chắc để tạo lực đẩy cần thiết.
- Thời điểm tháo dây an toàn: Chỉ tháo dây an toàn khi nước đã tràn ngập hoàn toàn khoang xe và áp suất bên trong lẫn bên ngoài xe đã cân bằng. Lúc này, bạn có thể dễ dàng mở cửa hoặc thoát ra qua cửa sổ đã vỡ.
Nếu bạn tháo dây an toàn quá sớm, bạn có thể bị dòng nước đẩy đi, hoặc bị va đập vào các bộ phận trong xe khi xe đang chìm và bị xóc nảy. Khi áp suất cân bằng, việc tháo dây an toàn sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.
Bước 4: Thoát ra khỏi xe an toàn
Đây là bước quan trọng nhất và đòi hỏi sự bình tĩnh tối đa.
Thời điểm thoát hiểm tối ưu:
- Khi xe còn nổi: Nếu bạn có thể mở cửa sổ hoặc đập kính trong vài giây đầu tiên khi xe vẫn nổi trên mặt nước, hãy thoát ra ngay lập tức. Đây là cơ hội tốt nhất.
- Khi nước đã ngập hoàn toàn: Nếu xe đã chìm nhanh chóng và bạn không kịp hành động trong giai đoạn nổi, hãy đợi cho đến khi nước tràn ngập hoàn toàn khoang xe và áp suất bên trong và bên ngoài đã cân bằng. Lúc này, việc mở cửa hoặc thoát ra qua cửa sổ đã vỡ sẽ dễ dàng hơn. Cố gắng hít một hơi thật sâu trước khi nước tràn đầy khoang lái.
Kỹ thuật thoát hiểm:
- Tháo dây an toàn: Khi nước đã ngập hoàn toàn, hãy tháo dây an toàn của bạn.
- Định vị lối thoát: Hướng về phía cửa sổ hoặc cửa xe gần nhất mà bạn đã mở hoặc phá vỡ.
- Thoát ra: Đẩy mạnh cửa ra (nếu là cửa) hoặc bơi qua cửa sổ đã vỡ. Đảm bảo rằng bạn không bị kẹt bởi bất kỳ mảnh vỡ nào.
- Lưu ý khi có trẻ em:
- Hãy giữ bình tĩnh và trấn an trẻ. Hướng dẫn trẻ hít thở sâu và nín thở khi nước ngang ngực.
- Ưu tiên giúp trẻ em thoát ra trước. Bắt đầu với trẻ lớn nhất hoặc trẻ ở gần lối thoát nhất.
- Nếu có nhiều trẻ, hãy dặn trẻ lớn hơn bám vào bạn hoặc tìm lối thoát. Sau khi giúp trẻ thoát ra, bạn mới tự thoát.
- Không kéo trẻ từ phía sau, mà hãy đẩy trẻ ra khỏi xe.
Một số lời khuyên cho việc thoát hiểm:
- Đừng đạp chân xuống phía dưới một cách vô ích khi bạn đang ở trong xe dưới nước, điều này có thể làm bị thương người khác hoặc tạo ra lực cản không cần thiết.
- Phần đầu xe thường nặng hơn do động cơ nên sẽ chìm nhanh hơn. Đuôi xe có thể nổi lâu hơn một chút, tạo thêm cơ hội thoát hiểm từ phía sau nếu cần.
Cách thoát hiểm an toàn khỏi xe ô tô khi bị ngập nước và nổi lên
Bước 5: Ngoi lên mặt nước và tìm kiếm sự giúp đỡ
Sau khi thoát khỏi xe, mục tiêu tiếp theo là bơi lên mặt nước nhanh nhất có thể.
Hướng dẫn bơi lên:
- Tìm ánh sáng: Nếu bạn không chắc chắn hướng nào là mặt nước, hãy tìm kiếm ánh sáng. Ánh sáng thường sẽ chỉ dẫn bạn đến mặt nước.
- Theo dõi bong bóng khí: Các bong bóng khí từ xe đang chìm sẽ luôn nổi lên phía trên. Bơi theo hướng của các bong bóng khí này cũng là một cách hiệu quả để xác định hướng đi lên.
- Bơi nhẹ nhàng, tránh hoảng loạn: Giữ hơi thở, bơi lên một cách bình tĩnh và kiểm soát để tiết kiệm năng lượng.
- Cẩn trọng với các vật cản: Khi nổi lên, hãy cảnh giác với các vật cứng như đá, trụ cầu, thuyền hoặc ca nô đang di chuyển trên mặt nước. Tránh va chạm để không bị thương thêm.
Sau khi lên mặt nước:
- Kêu cứu: Ngay khi nổi lên mặt nước, hãy ra dấu hiệu cầu cứu càng sớm càng tốt. Vẫy tay, kêu to để thu hút sự chú ý của những người xung quanh, ngư dân hoặc các phương tiện giao thông trên mặt nước.
- Giữ ấm cơ thể: Nếu nước lạnh, hãy cố gắng giữ ấm cơ thể càng nhiều càng tốt để tránh hạ thân nhiệt.
- Tìm nơi an toàn: Cố gắng bơi vào bờ hoặc bám vào bất kỳ vật thể nổi nào để chờ đợi sự trợ giúp.
Trang bị vật dụng cần thiết và luyện tập kỹ năng
Việc chuẩn bị sẵn sàng trước khi tình huống xấu xảy ra là cực kỳ quan trọng.
Vật dụng khẩn cấp:
- Búa phá kính kiêm dao cắt dây an toàn: Đây là vật dụng không thể thiếu trong mỗi chiếc xe. Hãy đặt nó ở vị trí dễ tiếp cận, không bị che khuất, ví dụ như trên bảng điều khiển, hộp đựng găng tay hoặc túi cửa xe.
- Tựa đầu ghế có thể tháo rời: Một số loại tựa đầu ghế được thiết kế để có thể tháo rời và sử dụng phần kim loại nhọn phía dưới để phá kính trong trường hợp khẩn cấp. Hãy tìm hiểu về loại ghế trên xe của bạn.
- Đèn pin chống nước: Hữu ích trong trường hợp tai nạn xảy ra vào ban đêm hoặc trong điều kiện thiếu sáng dưới nước.
Luyện tập và nâng cao kiến thức:
- Tìm hiểu cấu tạo xe: Nắm rõ cách hoạt động của cửa sổ điện, cửa khóa trung tâm, vị trí cầu chì, và cách tháo dây an toàn.
- Thực hành: Mặc dù không thể thực hành trong môi trường thực tế, bạn có thể hình dung và luyện tập các bước hành động trong đầu để tạo phản xạ.
- Chia sẻ kiến thức: Chia sẻ những thông tin này với những người thân và bạn bè của bạn, đặc biệt là những người thường xuyên lái xe hoặc đi cùng bạn trên xe.
- Khóa học lái xe an toàn: Tham gia các khóa học lái xe an toàn có thể cung cấp thêm các kỹ năng ứng phó trong nhiều tình huống nguy hiểm khác nhau.
Những lầm tưởng phổ biến và lời khuyên quan trọng
Lầm tưởng 1: Cửa xe sẽ mở dễ dàng dưới nước.
- Thực tế: Áp suất nước khổng lồ khiến việc mở cửa xe gần như không thể nếu áp suất bên trong và bên ngoài xe chưa cân bằng. Đừng lãng phí thời gian và sức lực để cố gắng mở cửa nếu xe đã chìm sâu.
Lầm tưởng 2: Gọi điện thoại khẩn cấp.
- Thực tế: Điện thoại di động rất ít khả năng hoạt động dưới nước. Ưu tiên hàng đầu là thoát ra khỏi xe. Sau khi an toàn trên mặt nước, bạn mới có thể sử dụng điện thoại (nếu còn hoạt động) hoặc kêu cứu.
Lầm tưởng 3: Giữ bình tĩnh bằng mọi giá.
- Thực tế: Giữ bình tĩnh là cần thiết, nhưng không có nghĩa là ngồi yên chờ đợi. Bình tĩnh để hành động một cách nhanh chóng và có kế hoạch.
Lời khuyên về tâm lý:
Khi adrenaline dâng cao trong máu, bạn có thể không cảm nhận được những tổn thương mình đang gặp phải trong quá trình thoát hiểm. Điều này có thể gây nguy hiểm nếu bạn bỏ qua các vết thương nặng. Vì vậy, ngay sau khi thoát hiểm và an toàn, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ y tế càng sớm càng tốt để kiểm tra sức khỏe và xử lý các chấn thương tiềm ẩn.
Kết luận
Việc khi xe ô tô rơi xuống nước là một kịch bản đáng sợ, nhưng không phải là không có lối thoát. Với sự chuẩn bị đúng đắn và kiến thức về các bước hành động ưu tiên, bạn có thể tăng đáng kể cơ hội sống sót. Hãy luôn giữ bình tĩnh, hành động nhanh chóng và theo đúng các quy trình đã được hướng dẫn. Trang bị một chiếc búa khẩn cấp và luyện tập các bước trong tâm trí sẽ là khoản đầu tư vô giá cho sự an toàn của bạn. Kiến thức là sức mạnh, và trong tình huống này, nó có thể cứu mạng bạn.
