Hoạt động thu phí đỗ xe ô tô dưới lòng đường từ lâu đã trở thành một phần quan trọng trong quản lý giao thông đô thị tại các thành phố lớn, đặc biệt là TP.HCM. Mục tiêu chính là giảm ùn tắc, khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng và tạo nguồn thu cho ngân sách. Tuy nhiên, việc triển khai không phải lúc nào cũng suôn sẻ và gặp phải nhiều thách thức, đòi hỏi những giải pháp công nghệ tiên tiến hơn để tối ưu hóa hiệu quả và minh bạch.
Bối Cảnh và Mục Tiêu Của Việc Thu Phí Đỗ Xe Dưới Lòng Đường Tại TP.HCM
Thành phố Hồ Chí Minh, với mật độ dân cư và phương tiện giao thông ngày càng tăng, đã đối mặt với áp lực lớn về ùn tắc và thiếu không gian đỗ xe. Để giải quyết vấn đề này, từ năm 2018, TP.HCM đã triển khai thí điểm chương trình thu phí đỗ xe ô tô dưới lòng đường trên 23 tuyến đường tại các quận trung tâm như Quận 1, Quận 5 và Quận 10 (hiện còn 20 tuyến). Mục tiêu của sáng kiến này không chỉ dừng lại ở việc tạo thêm nguồn thu cho ngân sách mà còn hướng đến việc tổ chức lại trật tự giao thông, hạn chế tình trạng đỗ xe bừa bãi và khuyến khích người dân thay đổi thói quen di chuyển.
Việc thu phí được kỳ vọng sẽ làm giảm áp lực lên các tuyến đường, đặc biệt vào giờ cao điểm, giúp luồng xe lưu thông thông suốt hơn. Đồng thời, nguồn thu từ hoạt động này có thể được tái đầu tư vào hạ tầng giao thông công cộng, nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải hành khách. Mức phí ban đầu được thiết lập ở mức 20.000 – 25.000 đồng cho giờ đầu tiên, với mục tiêu vừa đủ để khuyến khích xoay vòng vị trí đỗ, vừa không gây quá nhiều gánh nặng cho người dân. Tuy nhiên, để đạt được những mục tiêu này, hệ thống thu phí cần phải hoạt động hiệu quả, minh bạch và tiện lợi cho cả người sử dụng lẫn đơn vị quản lý.
Hệ Thống MyParking: Khởi Đầu và Những Hạn Chế Phát Sinh
Ban đầu, hoạt động thu phí đỗ xe ô tô dưới lòng đường tại TP.HCM được Công ty Thanh niên xung phong (TNXP) tiếp nhận và vận hành dựa trên cơ sở vật chất cùng phần mềm ứng dụng MyParking của Tổng Công ty Giải pháp Doanh nghiệp Viettel. MyParking được thiết kế như một giải pháp không thu tiền mặt, cho phép người dùng thanh toán qua các ví điện tử phổ biến như Momo, ZaloPay, ViettelPay và thậm chí cả Master Card. Việc này được kỳ vọng sẽ hạn chế những tiêu cực, thất thoát có thể phát sinh từ giao dịch tiền mặt truyền thống.
Trên lý thuyết, MyParking mang lại nhiều ưu điểm về sự tiện lợi và minh bạch. Tuy nhiên, sau một thời gian triển khai, thực tế đã cho thấy phần mềm này bộc lộ nhiều hạn chế đáng kể, chưa thể đáp ứng hoàn toàn nhu cầu và kỳ vọng của người dân cũng như các đơn vị quản lý. Một trong những vấn đề lớn nhất là sự phức tạp trong thao tác cài đặt và sử dụng ứng dụng. Nhiều người dùng đã phản ánh về việc gặp lỗi, mất nhiều thời gian để thiết lập tài khoản và thực hiện giao dịch, gây ra sự phiền hà và khó chịu không đáng có.
Thêm vào đó, hiệu quả của MyParking còn phụ thuộc rất nhiều vào ý thức tự giác của chủ phương tiện. Nếu tài xế không chủ động cài đặt ứng dụng hoặc không thực hiện thanh toán, việc quản lý và xử lý vi phạm trở nên khó khăn. Đối với đội ngũ nhân viên thu phí, công việc cũng gặp không ít trở ngại do kết nối hệ thống 3G/4G tại một số khu vực không ổn định, dẫn đến quá trình kiểm soát và thu phí bị gián đoạn. Hậu quả là việc thu phí phát sinh nhiều vấn đề như thất thoát doanh thu, số tiền thu được thấp hơn chi phí quản lý vận hành, và phần mềm thường xuyên bị lỗi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả tổng thể của dự án.
Giải Pháp Thu Phí Không Dừng (ETC) Dưới Lòng Đường: Một Lộ Trình Hiện Đại Hóa
Trước những bất cập rõ rệt của hệ thống MyParking, Công ty TNXP đã đưa ra một đề xuất mang tính đột phá nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thu phí đỗ xe ô tô dưới lòng đường: triển khai phương án thu phí qua tài khoản thanh toán ETC (thu phí không dừng) thay thế ứng dụng hiện tại. Giải pháp này đã được áp dụng rộng rãi và thành công tại các trạm BOT trên cả nước, hứa hẹn mang lại một làn gió mới cho công tác quản lý đỗ xe đô thị.
Cụ thể, với hệ thống ETC, quy trình thu phí sẽ trở nên đơn giản và tự động hóa hơn rất nhiều. Khi một chiếc ô tô vào vị trí đỗ đã được quy định, nhân viên quản lý sẽ sử dụng thiết bị cầm tay để quét thẻ ETC được dán trên xe. Hệ thống sẽ tự động nhận diện phương tiện và trừ tiền trực tiếp từ tài khoản giao thông trả trước của chủ xe. Điều này loại bỏ hoàn toàn nhu cầu về giao dịch tiền mặt hoặc thao tác trên ứng dụng di động, giúp tiết kiệm thời gian và giảm thiểu sai sót.
Đối với những phương tiện chưa được trang bị thẻ ETC nhưng muốn đỗ xe, nhân viên thu phí sẽ có nhiệm vụ thông báo và hướng dẫn chủ xe đến các đơn vị cung cấp dịch vụ để dán thẻ hoặc mở tài khoản ETC. Đây là một bước quan trọng để đảm bảo tất cả các phương tiện đều có thể tham gia vào hệ thống. Trong trường hợp tài xế không hợp tác hoặc cố tình chống đối, các biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật sẽ được áp dụng. Hiện nay, trên thị trường Việt Nam có hai đơn vị chính cung cấp dịch vụ thu phí không dừng là VETC (thuộc Tasco) và VDTC (thuộc Viettel), cả hai đều có kinh nghiệm và hạ tầng kỹ thuật vững chắc để triển khai giải pháp này.
Ô tô đỗ tại bãi thu phí đỗ xe ô tô dưới lòng đường ở đường Lê Lai, Quận 1
Ưu Điểm Vượt Trội của Hệ Thống ETC Trong Thu Phí Đỗ Xe
Việc chuyển đổi từ MyParking sang ETC trong hoạt động thu phí đỗ xe ô tô dưới lòng đường mang lại hàng loạt lợi ích đáng kể, giải quyết triệt để những vấn đề mà hệ thống cũ gặp phải.
Nâng Cao Hiệu Quả Doanh Thu và Minh Bạch Hóa Tài Chính
Một trong những ưu điểm lớn nhất của ETC là khả năng tăng doanh thu đáng kể. Theo ước tính, doanh thu có thể tăng từ 30% đến 50% so với phương pháp cũ. Điều này là do ETC giúp khấu trừ trực tiếp và tự động qua tài khoản trả trước của chủ xe, loại bỏ tình trạng “chây ì”, quên trả phí hoặc các hình thức thất thoát khác. Mọi giao dịch đều được ghi lại một cách minh bạch trên hệ thống, giúp kiểm soát chặt chẽ nguồn thu và hạn chế tối đa các tiêu cực phát sinh do tiếp xúc trực tiếp giữa nhân viên thu phí và tài xế. Sự minh bạch này không chỉ có lợi cho ngân sách thành phố mà còn tạo dựng niềm tin cho người dân về một hệ thống quản lý công bằng.
Tối Ưu Hóa Nguồn Lực và Giảm Chi Phí Vận Hành
Hệ thống ETC được dự báo sẽ giúp giảm một nửa số lượng nhân sự cần thiết so với việc vận hành MyParking. Với công nghệ tự động, một nhân viên có thể quản lý nhiều vị trí đỗ hơn, hoặc số lượng nhân viên cần thiết trên một tuyến đường sẽ ít đi. Điều này không chỉ giúp giảm chi phí nhân sự mà còn giải phóng nguồn lực cho các nhiệm vụ quan trọng khác của thành phố. Đồng thời, việc giảm tiếp xúc trực tiếp giữa nhân viên và tài xế không chỉ hạn chế tiêu cực mà còn tạo môi trường làm việc an toàn và hiệu quả hơn cho đội ngũ quản lý.
Nâng Cao Trải Nghiệm Người Dùng
Đối với người lái xe, ETC mang lại sự thuận tiện vượt trội. Thay vì phải loay hoay với ứng dụng, cài đặt, đăng nhập hay nạp tiền vào nhiều ví điện tử khác nhau, họ chỉ cần đảm bảo tài khoản ETC có đủ số dư. Quy trình thanh toán diễn ra tự động và nhanh chóng, giúp rút ngắn thời gian đỗ xe và khởi hành. Ứng dụng ETC trên thiết bị di động cũng cho phép chủ xe dễ dàng nạp tiền, kiểm tra lịch sử giao dịch và theo dõi tài khoản giao thông mọi lúc mọi nơi, mang lại sự chủ động và minh bạch tối đa.
Góp Phần Xây Dựng Thành Phố Thông Minh
Việc áp dụng công nghệ thu phí không dừng cho hoạt động thu phí đỗ xe ô tô dưới lòng đường là một bước tiến quan trọng trong lộ trình xây dựng thành phố thông minh. Dữ liệu về hoạt động đỗ xe, lưu lượng phương tiện sẽ được thu thập và phân tích một cách chính xác, cung cấp cái nhìn tổng quan giúp các nhà hoạch định chính sách đưa ra quyết định tối ưu về quy hoạch giao thông, phát triển hạ tầng và các giải pháp quản lý đô thị khác. Đây là một phần của hệ sinh thái giao thông thông minh, nơi mọi hoạt động được kết nối và vận hành một cách hiệu quả nhất.
Thách Thức và Giải Pháp Khi Triển Khai ETC Dưới Lòng Đường
Mặc dù giải pháp ETC mang lại nhiều ưu điểm vượt trội cho hoạt động thu phí đỗ xe ô tô dưới lòng đường, việc triển khai thực tế chắc chắn sẽ đối mặt với một số thách thức cần được xem xét và có phương án giải quyết kịp thời.
Tỷ Lệ Xe Được Trang Bị Thẻ ETC
Hiện tại, không phải tất cả các phương tiện ô tô đều đã được trang bị thẻ ETC. Mặc dù việc dán thẻ là bắt buộc đối với các phương tiện lưu thông qua trạm BOT, nhưng đối với các xe chỉ di chuyển trong nội đô và ít khi ra ngoại thành, việc này có thể chưa được ưu tiên. Để đảm bảo hệ thống ETC hoạt động hiệu quả, thành phố cần có chính sách khuyến khích mạnh mẽ hơn, thậm chí là bắt buộc, việc dán thẻ ETC cho tất cả các phương tiện. Các chiến dịch truyền thông rộng rãi, cung cấp dịch vụ dán thẻ tiện lợi tại nhiều địa điểm, và thậm chí là miễn phí dán thẻ ban đầu có thể giúp tăng nhanh tỷ lệ này.
Nâng Cao Nhận Thức và Thay Đổi Thói Quen Người Dân
Người dân cần được thông báo và hướng dẫn rõ ràng về cách thức hoạt động của hệ thống ETC mới, những lợi ích mà nó mang lại và quy trình xử lý khi có vấn đề. Sự thay đổi trong thói quen thanh toán và đỗ xe đôi khi cần thời gian. Thành phố cần tổ chức các buổi tập huấn, phát tờ rơi, đăng tải thông tin chi tiết trên các phương tiện truyền thông để mọi người dân đều nắm rõ. Việc cung cấp các kênh hỗ trợ nhanh chóng và hiệu quả cũng rất quan trọng để giải đáp thắc mắc và xử lý các sự cố phát sinh.
Hạ Tầng Kỹ Thuật và Khả Năng Tương Thích
Mặc dù các đơn vị cung cấp ETC như VETC và VDTC đã có kinh nghiệm, việc tích hợp hệ thống này vào môi trường đô thị phức tạp, nơi có nhiều yếu tố gây nhiễu và yêu cầu về tính chính xác cao, có thể đặt ra những thách thức về hạ tầng kỹ thuật. Cần đảm bảo hệ thống đọc thẻ hoạt động ổn định, chính xác ngay cả trong điều kiện thời tiết xấu hoặc ở các vị trí đỗ xe khó khăn. Hơn nữa, việc tích hợp dữ liệu từ hệ thống ETC với các hệ thống quản lý giao thông và tài chính khác của thành phố cũng cần được thực hiện một cách đồng bộ và an toàn.
Xử Lý Các Trường Hợp Vi Phạm và Phạt Nguội
Một vấn đề quan trọng khác là việc xử lý các trường hợp cố tình không hợp tác hoặc vi phạm quy định đỗ xe. Hệ thống ETC cần được kết nối với cơ sở dữ liệu vi phạm và có cơ chế phạt nguội hiệu quả. Nếu tài xế không có tài khoản ETC mà cố tình đỗ xe, hoặc tài khoản không đủ tiền, cần có quy trình rõ ràng để phát hiện, thông báo và xử lý vi phạm một cách công bằng và nghiêm minh. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng như cảnh sát giao thông, công ty quản lý thu phí và chính quyền địa phương.
Tình Hình Hiện Tại và Triển Vọng Triển Khai
Hiện nay, UBND TP.HCM đã chính thức có văn bản giao Sở Giao thông Vận tải (GTVT) cùng các đơn vị liên quan xem xét đề xuất của Công ty TNXP về việc triển khai hệ thống ETC cho hoạt động thu phí đỗ xe ô tô dưới lòng đường. Bước đi này cho thấy sự quyết tâm của lãnh đạo thành phố trong việc tìm kiếm các giải pháp tối ưu, nhằm đảm bảo hiệu quả cho công tác quản lý đỗ xe và giao thông đô thị.
Nếu đề xuất này được thông qua, việc thu phí qua tài khoản ETC dự kiến sẽ được triển khai chính thức từ tháng 12 tới, đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng, thay thế hoàn toàn phần mềm MyParking hiện tại. Đây không chỉ là một thay đổi về công nghệ mà còn là một sự tái cấu trúc trong phương thức quản lý, hướng tới sự minh bạch, hiệu quả và tiện lợi hơn cho người dân. Việc này cũng phù hợp với xu hướng chung của nhiều đô thị hiện đại trên thế giới, nơi các giải pháp giao thông thông minh đang dần trở thành tiêu chuẩn.
Thành công của việc triển khai ETC sẽ không chỉ giải quyết các vấn đề tồn đọng của hệ thống MyParking mà còn mở ra cơ hội để TP.HCM áp dụng thêm nhiều công nghệ tiên tiến khác trong quản lý giao thông. Điều này sẽ góp phần đáng kể vào việc giảm ùn tắc, tạo không gian đô thị thông thoáng hơn, và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân thành phố. Việc thí điểm và đánh giá kỹ lưỡng trong giai đoạn đầu sẽ là chìa khóa để đảm bảo sự chuyển đổi suôn sẻ và bền vững cho toàn bộ hệ thống.
Việc thu phí đỗ xe ô tô dưới lòng đường không chỉ là một biện pháp quản lý mà còn là một công cụ quy hoạch đô thị. Với sự hỗ trợ của công nghệ ETC, hy vọng rằng TP.HCM sẽ có một hệ thống quản lý đỗ xe hiệu quả, minh bạch, góp phần vào sự phát triển bền vững của một đô thị hiện đại. Để biết thêm thông tin chi tiết về các chính sách giao thông, công nghệ xe hơi và nhiều nội dung chuyên sâu khác, quý độc giả có thể truy cập http://saigonxehoi.com/ – trang thông tin đáng tin cậy dành cho cộng đồng yêu xe.
